Voorzorgcirkel

Ik denk dat ik het woord van het jaar al heb ontdekt. Dat is natuurlijk wel erg vroeg in het nieuwe jaar, maar ik vind het nu al een bijzonder woord. Het is een woord zonder opsmuk, zonder enige vorm van ingewikkeldheid. Er komt ook geen Engels aan te pas. 

Kom nu maar op met dat woord, hoor ik mijn columnlezers denken. Maar nog even geduld. Ik ga eerst even naar hoogleraar Erik Scherder. Je kent hem vast wel, hij is die man die alles weet over de werking van onze hersenmachinefabriek. Dat vertelt ie maar al te graag in een talkshow. Erik Scherder is van mening dat we in het nieuwe jaar onze hersenmachinefabriek vooral harder moeten laten werken. Desnoods maken we maar overuren. 

Hij zegt: “Maak het jezelf eens wat moeilijker ofwel ga zelf weer nadenken." Vrij vertaald: "Ga op zoek naar de verlichting in het hoofd.” Mijn overbuurman heeft hier op zijn eigen wijze al invulling aan gegeven. Op zijn balkon hangen twee zogenaamde verlichte waslijnen die in de donkerte van de avond tot bloei komen. Vermoedelijk denkt ie dat het dan wel goed komt met zijn innerlijke verlichting. Eerlijk gezegd denken veel mensen dat het allemaal wel goed komt en dat de soep niet zo heet wordt gegeten. Vergeet het maar!

En daarom snap ik Erik Scherder helemaal, want we leven in een fase waar gevaarlijke techgiganten zoals Musk en Zuckerberg onbezonnen achter een van de grootste mafketels van de wereld Donald Trump aanlopen met als bedoeling om ons vrije denken zoveel mogelijk in te perken. Bij deze drie draait het slechts om macht en geld. Overigens is dat voor een groot deel al gelukt, met dank aan onze onafscheidelijke smartphone die bijna dag en nacht aanstaat, Een smartphone die ons autonome denken vermindert.

Goed, en nu naar mijn woord van dit jaar. Dat woord is ‘voorzorgcirkel’. Mooi toch? Oké, het is een gewoon woord, maar ook weer een ongewoon woord. Een voorzorgcirkel is een soort van vangnet bedoeld als zorgverzekering voor later. In de Volkskrant las ik dat een groep oudere buurtgenoten in de muziekwijk in Almere dat woord heeft omarmd. Ze hebben afgesproken om elkaar, indien nodig, te ontmoeten. Om met elkaar te koken en te eten. Elkaar te troosten of zo nodig je naar het ziekenhuis te brengen voor een afspraak met een specialist wanneer allerlei klachten in je lijf zich opstapelen. 

En dan kom ik natuurlijk vanzelf bij de zorg uit. We weten inmiddels dat zorg niet meer vanzelfsprekend is. Zo zachtjesaan wordt de zorg - als we niets doen - een waxinelichtje dat gaat flakkeren. Nu heeft onze nieuwe minister van Volksgezondheid Fleur Agema destijds als kamerlid beloofd om de zorg weer te optimaliseren ofwel het zorgvarkentje eens goed wassen. Maar nu ze aan de touwtjes trekt fungeert ze meer als trekpop van Geert Wilders. Dat moet je niet doen, Fleur. Ruk je los van hem en reis met je dienstauto naar de verlichte ouderen in de muziekwijk in Almere en doe er je voordeel mee. Zij weten tenminste wat Erik Scherder bedoelt met zelf nadenken en om die reden is 'voorzorgcirkel' voor mij nu al het woord van het jaar!

De trap

Gewoontegetrouw verzin ik op de bijna laatste dag van het jaar een nieuwjaarswens. Het moet wel een beetje orgineel zijn, want ik ben niet zo van de traditionele nieuwjaarswens. Of dat gelukt laat ik graag aan de ontvangers over. Op mijn nieuwjaarswens staat dit keer een nogal gehaaste man die de eerste tree van de trap overslaat om als een wervelwind 2025 te gaan beleven. Gehaast zijn om jezelf voorbij te lopen. Het hoort kennelijk bij deze tijd. Zo simpel zal het echter niet gaan, want de trap oplopen zal ons leiden naar opnieuw een ongewis jaar. Nu zal een trap oplopen menigeen vast afschrikken, zeker als je kortademig bent of te weinig aan lichaamsbeweging doet. Die mensen staan liever op een roltrap. Maar de zon gaat niet voor niets op. 

Nu heeft de zon, die ons door de schreeuw van Wilders was beloofd, al even niet meer geschenen. De dagen kijken grijs alsof er ieder moment wat geks kan gebeuren. Ik vermoed dat Elon Musk hier achter zit. Die man, die Trump stevig heeft omarmd, wordt binnenkort de machtigste man van de wereld, als hij dat niet al is. Elon Musk denkt dat hij met zijn digitale gedachtegoed en zijn vele geld alles kan beïnvloeden op onze toch al gedeukte aardbol. Ik las ergens dat hij verliefd is op de nogal uiterst rechtse Italiaanse minister-president Meloni en zelfs met haar wil trouwen. Tsja, dan zijn de rapen gaar. En we staan pas op de onderste tree van de trap. 

In de laatste maand van vorig jaar ben ik trouwens volgens een kennis van me niet de trap opgelopen, maar juist van de trap gevallen. Ik kwam hem tegen vlak nadat ik kwaad de kapsalon had verlaten. “Zo George, ben je van de trap gevallen?" En hij wees op mijn kapsel. Ik antwoordde met ‘praat me er niet van, ik baal verschrikkelijk’. Ik kan me nog amper herinneren dat mijn haar zo kort is geweest. ‘Het maakt je wel jeugdig’, zei hij hoopgevend. Dat klonk een beetje sarcastisch en hij fietste snel verder. Ik kreeg niet eens de tijd om mijn korte kapsel nader toe te lichten. Toch ga ik dat wel doen. Mijn partner zei vlak voor kerstmis: ‘wanneer ga je naar de kapper’? Moet dat? Ik heb best wel een hekel aan de kapper, want die doen toch nooit wat je wilt met je haar. 

Zo ook deze keer. Een jonge kapster nodigde mij uit op de kappersstoel en vroeg: hoe wilt u het hebben? Alsof ik toe was aan een permanent. Het moet een beetje worden gefatsoeneerd, meer niet, zei ik. Ik ging op de stoel zitten en zette mijn bril af. Maar ja, dan wordt alles waziger en ben ik de regie kwijt. Nu is de ene kapster de andere niet, maar deze was heel voortvarend. Ik zag de plukken haar naar de grond dwarrelen en riep nog: niet te kort hoor! Tevergeefs! Ze gaf geen antwoord en knipte met de schaar als een gedisciplineerde Noord-Koreaanse door. En nu loop ik rond met een kapsel dat ik niet wilde. Het groeit wel weer aan, zei mijn partner troostend. Wat kon ik daar nu mee? Naar de kapper gaan, daar trap ik mooi niet meer in!

Vuurwerk

2024 is een jaar waarin het godganselijke jaar enorm veel een naar soort vuurwerk werd afgestoken. Maar dat is nou net niet de bedoeling van vuurwerk. Vuurwerk is bedoeld om eenmaal per jaar om precies twaalf uur nieuwjaarsnacht in de donkere lucht te knallen. Om de lucht te kleuren, om elkaar te omarmen en om elkaar perspectief te bieden. Met een glas champagne in de hand wensen we elkaar dan een gezond en hoopvol nieuwjaar. Zo zou het moeten gaan. Dat hoort bij de nieuwjaarstraditie. En dan op nieuwjaarsdag naar het nieuwjaarsconcert kijken vanuit de Musikverein in Wenen met als meesterlijk  slotakkoord de ‘Radetzkymars’ van Johan Strauss sr. Zo willen de meeste mensen het begin van het nieuwe jaar graag beleven. Maar dat wordt steeds meer verstoord door een stelletje idioten die regelmatig gevaarlijk vuurwerk afsteken om de verdeeldheid alsmaar groter te maken.

Neem nou het woord van het jaar. Ieder jaar organiseert Van Dale een ‘woord van het jaar’ verkiezing. Maar de verkiezing werd dit jaar gekaapt door verschillende actiegroepen die een onprettige manier opriepen om op bepaalde woorden te stemmen. Gevolg: Van Dale heeft de woordverkiezing gecanceld en zelf een woord uitgekozen. En dat woord is: polarisatie. En dat illustreert nou precies de stand van ons land. Ik bedoel maar. En zo luiden we 2024 uit, terwijl we steevast ieder jaar rond Kerstmis ‘Imagine’ van John Lennon draaien in de hoop dat het allemaal vrediger wordt. 

Bij het naderen van 31 december hoort ook de oudejaarsconference. Ik herinner me nog een oudejaarsconference van Wim Kan. Ja, zo oud ben ik al. Wim Kan was een virtuoos, een woordkunstenaar die de Haagse politiek subliem op de korrel nam zonder grof of polariserend te worden. Ook toen klonk: ‘Waar we heen, Jelle zal wel zien’. Kortom, de tijd was toen soms ook ongewis, maar toch anders. 

Dit jaar ben ik in de VF naar de oudejaarsconference van Jan Beuving geweest. Ik zat op de eerste rij en dat was heel leuk. Dichterbij kon ik niet bij Jan Beuving komen. Jan zong prachtige liedjes. Vooral het liedje over de overleden Russische oppositieleider Aleksej Navalny, waarin Jan zijn eigen levensloop in spiegelde, bezorgde mij kippenvel. Aleksej Navalny geloofde in een betere wereld met kansen en vrijheid voor iedereen. 

Jan Beuving, is een bijzondere cabaretier. Van huis uit is hij wiskundige die met een passer de kunst van het spelen met de Nederlandse taal beheerst. Zo zei hij: het heden bestaat niet, er is alleen het verleden en de toekomst. Even was het heel stil in de zaal. Wat zegt ie nou, hoorde ik denken. Het heden bestaat niet, want op het moment dat je beleeft is het al verleden tijd. Je kunt wel mijmeren over de toekomst. En dat doet Jan. Hij mijmert: ‘arm en rijk, links versus rechts, jong versus oud: ze lijken elkaar steeds minder te begrijpen en te zien, terwijl de basis voor fijn samenleven toch is dat je contact maakt, ook met mensen met wie je verschilt’. En dat is nou precies het siervuurwerk dat ertoe doet!

Advocaatje

 

Buiten keek het grijs. Het was geen gezellig wandelweer. Uit verveling ging ik de voorraad levensmiddelen op de planken in de bijkeuken herordenen. Weer soort bij soort doen. Nu is het niet zo dat ik beschik over een grote voorraad aan niet bederfelijke eet- en drinkbare producten, maar toch was het op de twee planken een beetje een ratjetoe geworden. Edoch, als de pleuris uitbreekt zal ik wel als de wiedeweerga naar de supermarkt moeten hollen om mijn voorraad paniekbestendig te maken. Zover is het gelukkig nog niet. Bij het rangschikken van de flessen rode wijn stuitte ik op een bescheiden flesje advocaat. Het stond wat verloren in de hoek, alsof het zich teveel voelde. In mijn herinnering was het een poos geleden dat ik van een advocaatje had geproefd, vermoedelijk bij een toetje met ijsbolletjes. Advocaat wordt gemaakt van scharreleieren en kijkt nogal geel. Het proeft onschuldig, maar o wee. Het heeft namelijk een behoorlijk alcoholpercentage, 14% om precies te zijn. Niet te flauw dus. Ik weet nog dat mijn ouders vroeger bij feestjes weleens een advocaatje namen. Soms mocht ik, wanneer ze in een feeststemming waren, ook een lepeltje van de advocaat proeven. Ik geloof dat ik zelfs een keertje een beetje teut van een paar lepeltjes advocaat ben geweest om vervolgens stilletjes naar mijn slaapkamer te gaan om mijn kinderroes uit te slapen.


Nu denk ik bij een advocaatje eerder aan ouderen dan aan jongeren. Het is absoluut geen hippe drank. Voor mij valt het meer in de categorie: vergeten groenten. Die kennen we ook amper nog. Maar nu ineens staat het advocaatje weer in de schijnwerper, zij het in negatieve zin. In Maassluis, onder de rook van Rotterdam en dichtbij de jeneverstokers van Schiedam, is het advocaatje in de ban gedaan. Niet in geheel Maassluis, maar wel bij een seniorencomplex. Welzijnsorganisatie Seniorenwelzijn heeft hiertoe besloten. Zij vinden dat ouderen van respectabele leeftijd hun laatste dagen voortaan gezonder moeten slijten. Hoe komt deze welzijnsorganisatie überhaupt op dit belachelijke besluit, vraag ik me af? Waarschijnlijk is het een vlaag van verstandsverbijstering of een benevelde dwaling! Tja, het moet niet gekker worden. Oké, ouderen kunnen ‘m goed raken. Sommige drinken even snel als een opgevoerde fatbike.


Maar ik snap dat de bewoners heel boos zijn over deze maatregel. Zij vinden juist dat een advocaatje of jenevertje gezond is, met name in sociaal opzicht. Gezond oud worden heeft niet alleen te maken met alcohol. Nee, het gaat ook om je welbevinden en niet eenzaam zijn, vinden zij. Bestuurder Ids Thepass vindt echter dat van betutteling geen sprake is. "Ze kunnen een glas wijn of bier drinken. We willen zelfs dat glaasje advocaat heroverwegen als dat belangrijk is voor het sociaal contact. Maar geen sterke drank meer”. Volgens Marja Gerkema van de bewonerscommissie is 'gezond oud worden' onzin als je al tachtig of negentig jaar bent. En laat ik het daar nou helemaal mee eens zijn. Vanavond neem ik uit balorigheid een advocaatje!

Mannen leven korter dan vrouwen

Waarom leven mannen korter dan vrouwen? Dat vraagt het BD zich af. Ik vraag me dat niet zo af en heb daar zo mijn filosofie over. En dat lees je in deze column wel tussen de regels door. Eerst maar eens het artikel in het BD nader beschouwen. Waarom worden mannen niet even oud als vrouwen? Tja, moeilijke vraag. Ik lees in het BD dat mannen minder roken en drinken dan vroeger en toch niet even oud worden als vrouwen. Over dat minder drinken heb ik zo mijn twijfels als ik om me heen kijk en de lege wijnflessen tel in ons afvalhok. Maar de onderzoeksredactie van de krant zal hierover vast met het CBS hebben gebeld.

Nu wordt een man gemiddeld 80,3 jaar en een vrouw 83,3 jaar. Maar moeten we daar als man juist niet blij mee zijn? Ik denk van wel, maar ik spreek voor mijzelf. Kijk als je in relatie hebt met een vrouw wil je als man haar toch niet overleven, want dan wordt het vaak een tobberig bestaan. Bovendien is het huishouden doen niet de sterkste kant van de man, alhoewel het boodschappen gemakkelijker is geworden door lid te worden van Picnic die je boodschappen gezellig thuis aflevert. Heb je nog aanspraak ook. En dan wil ik het ook nog hebben over de gezamenlijke fietstochten op de ebike. Meestal is het zo dat de vrouw de weg wijst. Immers, ik hoor nogal eens luid roepen: ‘Jan, je moet bij de bocht rechtsaf’. Ik bedoel maar. Kortom, als je zonder vrouw geraakt, kun zonder deze richtingaanwijzer zo maar de weg kwijtraken.

Maar terug naar het artikel in het BD. Hoe komt het dat mannen gemiddeld drie jaar korter leven? Verouderingswetenschapper Andrea Maier wijst als reden op een belangrijk biologisch verschil tussen mannen en vrouwen. Vertel mij wat, daar hoef je geen verouderingswetenschapper voor te zijn. Immers het biologische verschil zie je al met je blote oog of je moet stekeblind zijn. En ook niet onbelangrijk: vrouwen hebben twee X-chromosomen en wij slechts één. Met als gevolg dat het immuunsysteem van vrouwen waarschijnlijk iets beter of sterker is, zegt Andrea Maier. Kijk, zo worden we nooit gelijkwaardig.

Dat betekent dus dat wij mannen al bij de geboorte met een achterstand beginnen. Een achterstand die ook niet meer in te halen is, wat voor fratsen we ook uithalen. En ons machogedrag helpt er ook niet aan. Ook niet het verheerlijken van Max Verstappen omdat ie zo hard rondjes kan scheuren. Dat is allemaal machogedrag met dank aan ons testosterongehalte. Mannen gaan gemakkelijker uit hun plaat en kunnen ook nog eens agressief worden. Ja, en als er klappen vallen kunnen we in ieder geval het even oud worden als een vrouw al helemaal vergeten. We moeten dus ons gedrag veranderen om even oud te worden als een vrouw, tenminste als we dat zouden willen. Je weet nu hoe ik erover denk. Maar los daarvan vermoed ik dat het vechten tegen de bierkaai is. Ajakkes, weer dat woord vechten. We zullen het waarschijnlijk nooit leren. En daarom leven we korter. Ook goed!

Er was en er is

We hebben er een nieuwe filosoof bij. Nou ja, filosoof. Het is iemand die denkt dat hij een filosofische uitspraak doet. En dat is Dick Schoof, onze eerste man. Tenminste dat denkt hij ook, maar hij weet beter. En dat werd nogmaals pijnlijk duidelijk tijdens een ingelaste persconferentie over een opgestapte NCR staatssecretaris. Deze staatssecretaris is opgestapt omdat er een nogal gure wind waait in Haagse kringen. Het riekt naar racisme! En dat laatste is natuurlijk onzin, vinden ze bij de regering. 

Op vragen van het journaille zei Schoof dat er geen racisme is binnen het kabinet. Hij zei het zo: ‘er is en er was geen racisme’. Dat herhaalde hij minstens tien keer, want anders geloofde hij het zelf niet. Arme Dickie Dick. Alsof hij op de voorplecht stond van de zinkende Titanic, zo benauwd keek ie. Zijn rimpels in zijn gezicht werden alsmaar dikker en grover. Intussen waren de vier fractievoorzitters van de regeringscoalitie al in de reddingsboot gestapt op weg naar een veilige haven, tenminste als de zeespiegel niet te hard zou gaan stijgen. Als ik een vriend van Dickie Dick was dan zou ik hem onmiddellijk met een traumaheli bevrijden van zijn zinkende opdracht. 

Filosoof Descartes zei ooit: ‘Ik denk, dus ik ben’. Aan het werk dus Dick Schoof zou ik zeggen, want nu ben je je denkvermogen aan het aantasten. Want anders had je vast zinnetje van ‘er is en er was geen racisme’ niet bedacht. Intussen is deze zin wel een mantra geworden binnen de regering. Alhoewel, regering. Ze klooien maar wat aan en komen tot niets. 

Nee, dan kun je beter geloven in Sinterklaas. De goedheiligman is weer in ons land en laat de kinderharten sneller kloppen. De intocht in Vianen was om te smullen en hoe mooi is het om te zien dat kinderen nog ergens in geloven. Ikzelf heb het geloof in de politiek, ofwel de waan van alledag, al een poos achter me gelaten. En dus vind ik In deze donkere winterdagen het geloof in de goedheiligman wel een goed alternatief. Ik kijk nu iedere avond naar het Sinterklaasjournaal in plaats van naar het Achtuurjournaal. Daar word ik tenminste een stuk vrolijker van. 

Zo vrolijk zelfs, dat ik overweeg om mijn schoen te zetten. Alleen, ik weet niet precies waar. Ik heb namelijk geen schoorsteen, wel bovenburen. Tja, en dan lukt het de goedheiligman en zijn Pieten niet om de winterwortel voor zijn witte schimmel uit mijn schoen te plukken. Wat dan te doen? Misschien kan ik de goedheiligman op 5 december voor een half uurtje thuis op de thee uitnodigen. Maar ook dat lukt niet, want hij heeft een volle agenda. Bovendien vraagt de goedheiligman voor een half uurtje zo'n 250 euro. Dat is toch ook niet te geloven!

Ben lief voor elkaar

 

De elfde van de elfde heeft kennelijk iets magisch voor veel Bosschenaren, maar ook voor veel jongeren uit omliggende dorpen en stadjes. Dit jaar viel de elfde van de elfde op een maandag, het begin van een nieuwe werkweek. Dan moet je nog bijtanken en toch sta al bijtijds op de Parade met een biertje in de hand te wachten totdat Peer van den Muggenheuvel om klokslag 11.11 uur het startsein geeft voor de start van het nieuw carnavalsseizoen. Daarna daalt dan de confetti vanuit het ‘blaue hinein’ op de dansende en zingende meute neer. Iedereen wordt bijkans gek van blijdschap.

De burgemeester zegt: 'ben lief voor elkaar, dat is de kracht van Oeteldonk’. En dat is mooi gezegd van de burgemeester op de elfde van de elfde waar het roodwitgeel de dag kleurt. In dit huidige tijdsgewricht doen deze woorden ertoe. Het roodwitgeel brengt mensen samen, jong en oud. D’n elfde van de elfde is de proloog van het carnaval en is voor een dag uitgegroeid tot een waar Bosch volksfeest. En zo gaan we op weg naar carnaval begin maart volgend jaar. Dat is nog een poos weg, maar dat zal de carnavalsvierder niet deren zolang de binnenstad maar roodwitgeel blijft kleuren. De kleuren roodwitgeel zijn haast heilig verklaard in het Bossche. 

Ook bij mij zit het roodwitgeel als oud-carnavalsvierder nog altijd diep in mijn hart. Dat zal nooit anders worden, het hoort bij mijn dna. Carnaval kreeg ik met de paplepel ingegoten, het hoorde bij mijn opvoeding. Afgelopen maandagmorgen kreeg ik op de Parade om precies elf over elf heimwee naar al mijn mooie carnavalsjaren. Naar de muziekskes, naar de slappe Bossche klets met Jan en alleman, naar het goudgele nat en naar het meebrullen met ‘Bij ons staat op de keukendeur, het is niet overal rozengeur’ of ‘Ik ken munne mens niet veinde’. Om daarna dronken van genot in bed te vallen om de volgende dag weer roodwitgeel aan te lopen. En weer naar de kroeg te gaan waar de geur van het schrale bier hing. Het is om weemoedig van te worden.

Maar dat is nu voor mij voorbij. Een spreekwoord zegt: ‘er is tijd van komen, er is een tijd van gaan’. En desondanks blijft carnaval voor mij een fantastisch feest dat alle poriën in je lijf wijd openzet. Vooral nu is het, denk ik, voor velen een weldadige uitlaatklep. Zeker nu de spanning in de wereld om te snijden is. De ruk naar een nogal rechtse samenleving is overal groeiende, ook hier. De tegenstellingen worden groter en het jachtseizoen op bepaalde groepen in onze samenleving is geopend. En dat voelt unheimlich en absoluut niet fijn. Luister daarom liever naar de woorden van onze burgemeester: ‘ben lief voor elkaar’!