O moeder, wat is het heet

Oh moeder, wat is het heet. Dit was een Britse comedyserie, die in de jaren zeventig werd uitgezonden op de Nederlandse tv. Een serie om inderdaad heet van te worden. De comedyserie speelt zich af tijdens de Tweede Wereldoorlog en gaat over een theatergroep die onderdeel uitmaakt van het Britse koloniale leger in Brits Indië . De groep wordt aangevoerd door de schreeuwerige sergeant-majoor "Shut up" Williams. Deze Williams is een echte legerman en vindt dat de theatergroep bestaat uit een stel mietjes. Die “Shut up” Williams doet mij anno 2025 aan iemand denken. Maar daar wil ik het niet over hebben. 

Nee, ik wil het even hebben over de achterliggende hete dagen. Ik heb toen ook minstens tien keer geroepen: o moeder, wat is het heet. Want dat was het. Die hitte! Het was buiten een complete bakoven die ik niet kon instellen. Ik vind het maar niks. In huis had ik alles hermetisch afgesloten. Balkondeur dicht, screens omlaag en ook nog eens de overgordijnen dicht.  

En zo leek mijn appartement op een gevangenisverblijf in blok H. Tijdens die paar hete dagen appte mijn zoon iedere dag een paar keer: 'je moet wel regelmatig drinken, pa'. Die bezorgdheid is mooi, maar het klinkt ook alsof ik al een beetje seniel aan het worden ben. Misschien is dat zo en heb ik dat door de hitte niet meer in de gaten. Nu was het gelukkig maar twee dagen tegen de veertig graden, maar wie zegt me dat dit een uitzondering is? Wie weet zit ik straks een week binnen te puffen en tot vervelens toe op NPO plus naar allerlei series te kijken. Ofschoon de Tour de France weer op gang komt met fatbiker Pogacar als favoriet. Alhoewel, wie weet worden er vanwege de hitte etappes geschrapt of ingekort.

Over de fatbike gesproken. Tijdens dat warme weer heb ik ‘s nachts ook nog een heel raar gedroomd. Nu droom ik vaak, maar dan weet ik dat de volgende morgen niet meer. Maar deze droom wel. Ik had een fatbike gekocht bij een iPhone winkel en dat terwijl ik de fatbike de oorlog heb verklaard. Wat je allemaal niet kunt dromen in zo'n tropische nacht. Wat gebeurde er? Ik was een Phonehub winkel voor een nieuwe smartphone. De verkoper zei: bij aanschaf van een nieuwe smartphone krijg je korting op een fatbike. 

En zo scheurde ik even later in mijn droom op een fatbike dwars door het centrum. En als mensen boos keken omdat ik zo hard scheurde, stak ik mijn middelvinger op. Dat gebaar hoort bij een fatbiker. Bij de nieuwe rotonde aan het Kardinaal van Rossumplein ging het echter fout. Ik miste een bocht en belandde in de Zuid-Willemsvaart. Al spartelend schrok ik wakker en voelde meteen aan mijn nogal klamme bovenlijf. O, ik ben er nog. Het eerste wat ik riep was: o moeder, wat is het heet!

Aftands Grieks bootje

Pas zat ik nog in een zonnig Kos op een strandstoel aan een azuurblauwe vredig kabbelende zee. Voor mij dobberde een stuurloos aftands Grieks blauwwit bootje. Terwijl ik daar naar keek, moest ik even denken aan de politieke theaterkaravaan die vanaf komende zomer weer langs komt. Overal zullen er weer theatervoorstellingen of one-(wo)man-shows op de agenda worden gezet om ons opnieuw te verleiden tot een stem op. Ja, op wie? Een goede vraag? Het politieke theater doet mij sterk denken aan het vroegere theaterfestival Boulevard of Broken Dreams. Nee, dan gaat het zeker niet om de inhoud, maar om de laatste twee woorden: ‘Broken Dreams. Daar worden we namelijk in de politiek constant mee gefêteerd. Veel zeggen, niets doen. En zo gaat altijd.


Op het jaarlijkse theaterfestival de Boulevard word ik ook vaak gefêteerd op "broken dreams", maar dan voelt het heel anders. Immers zo’n theaterfestival doet ertoe, prikkelt je zintuigen en laat je genieten van kunst en cultuur. Een theaterfestival noem ik zuurstof voor de geest. Het vergroot je denkvermogen en biedt je de kans om breder en dieper naar maatschappelijke vraagstukken te kijken. Om verdraagzaam te zijn, met elkaar in gesprek te gaan en meer begrip te tonen voor hen die het niet gemakkelijk hebben in onze samenleving. Door dan vaker in de spiegel te kijken kunnen we van elkaar leren.

Of toch niet? Ik denk ook van niet. Een aantal partijen aan vooraf de rechterkant denkt daar duidelijk anders over. Intussen heeft de verkiezingskoorts al een ongezonde temperatuur aangenomen. Op de verschillende partijcongressen wordt nu al elkaar de maat genomen met vooral de mensonterende oorlog in het Midden Oosten als splijtzwam. Want kom niet aan Israël. Hoe het verder moet weet ik ook niet. Ik weet alleen dat het oog om oog, tand om tand handelen, wat nu gaande is, ons verder van de beschaving en de democratie zal doen geraken.

En over democratie gesproken. Eind oktober gaan we dus opnieuw naar de stembus om onze stem uit te brengen. Dat we de vrijheid hebben om te stemmen is absoluut heel mooi, maar dit keer twijfel ik. En weet je waarom? Ik geloof niet echt meer in het politieke theater. Het gaat vaak om eigen gewin. Ook het publieke applaus voor de politiek is inmiddels minder geworden. Het politieke theater is dat Grieks bootje geworden dat ik in de haven van Kos stuurloos zag dobberen. Eigenlijk vind ik het huidige politieke systeem zo goed als failliet. Ik denk dat het de hoogste tijd wordt voor bekwame onafhankelijke bestuurders, die niet links of rechts denken, maar vanuit hun specifieke kennis en kunde ons land op de rails houden en toekomstbestendig proberen te maken. Ook dan zullen er vast ‘broken dreams’ volgen, maar die zullen dan vast niet naar links of rechts wijzen!

De Amandelboom

Afgelopen zondag was het 4 mei. Een gewone zondag zoals alle andere zondagen. Niets bijzonders dus. Gewoon een beetje later opstaan, wat trager het dagritme zoeken. Buiten keek het frisser, de bomen wuifden meer en het zonnetje scheen flauw door de licht bewolkte lucht, terwijl zaterdag, spreekwoordelijk gesproken dan, de mussen nog bijna van het dak vielen. Op die zomerse zaterdag ben ik voor het culinair tapas happen op mijn ebike nog heen en weer gefietst naar vrienden in Veghel. Eenmaal buiten aan tafel kwam van alles voorbij, maar niemand repte een woord over 4 mei, de dag van de dodenherdenking. Kennelijk had niemand de behoefte om hier iets over te zeggen. Ook ik niet. 

Wat moet je er eigenlijk nog over zeggen? Er is al zo vaak in de vele verhalen die worden verteld gezegd: het mag nooit meer gebeuren. Ook nu weer werden die woorden, zij wat omfloerst, gezegd. In mijn ogen verbleken deze woorden langzamerhand nu in de wereld op cruciale plekken het oorlogsvuur woedt. De woorden die op 4 mei worden uitgesproken voelen nu alsof ik naar de bieb ga om een literaire thriller-achtige roman te lenen. Een roman die me in ‘s nacht in slaap sust

Onlangs heb ik op mijn vakantieadres het boek De Amandelboom gelezen. Het is een hartverscheurend verhaal over Ichmad, een Palestijnse jongen, die met zijn familie in de Westelijke Jordaanoever woont en dagelijks de agressie ondergaat van het Israëlische leger en van plek naar plek verdreven wordt. Ichmad is echter een onverwoestbare man die ondanks alle verschrikkingen hoop en naastenliefde liefde in zich blijft dragen. Ik heb het boek in een adem uitgelezen, terwijl 4 mei naderde.

En zoals ieder jaar was er 4 mei op tv veel aandacht voor de verhalen van Joodse mensen. Het is goed dat deze aangrijpende verhalen nog steeds worden verteld, maar ze hebben jammer genoeg voor geen meter impact meer. Sterker nog, de angst voor een oorlog waarin wij kunnen worden meegezogen, wordt allengs groter. Ik weet niet zo goed meer wat ik aanmoet met dodenherdenking op 4 mei. Op die dag kondigde ook nog de Israëlisch extreemrechtse regering aan om onverminderd door te gaan met het verdrijven van het Palestijnse volk uit Gaza.

Maar zodra je hier wat van zegt ben je een antisemiet. Kom niet aan Israël. We hebben nog steeds last van ons schuldgevoel jegens het Joodse volk. En om die reden komt er haast geen land tegen deze genocide in opstand. Onze premier vindt de situatie zorgelijk. Punt! Na de dodenherdenking hebben we als gebruikelijk de dag erop overal uitbundig bevrijdingsdag gevierd met ‘s avonds op tv het bevrijdingsconcert op de Amstel. Jeangu Macrooy zong: ‘ Ik geloof in jou en mij’, een liedje van Boudewijn de Groot. Mijn gedachte dwaalde af naar Achmed uit het boek De Amandelboom, naar zijn hoop en naastenliefde.

.

Stroomstoring

De tijd voelt als een vliegtuig dat in no-time van A naar B vliegt. En zo zijn vier weken Fuengirola alweer verleden tijd, alsof ik een dagretour had geboekt! Niets is minder waar, want het waren vier mooie weken met een bijzondere apotheose. De laatste maandag van mijn verblijf deed de stroomvoorziening geheel Spanje een groot aantal uren in de pauzestad belanden. Het leek op zoiets als een totale zonsverduistering. En ik had dit in eerste instantie helemaal niet door.


Vol goede moed ging ik rond half een met de bus van Fuengirola naar Malaga om nog effe wat kunst van Picasso figuurlijk mee te pikken. Na drie kwartier naderde de bus de halte waar ik zou uitstappen. Ik zag wel dat bij verschillende kruispunten in Malaga het verkeer werd geregeld door driftig zwaaiende politieagenten. De verkeerslichten hadden kennelijk een snipperdag, dacht ik nog. In de bus hoorde ik wel dat de chauffeur druk in gesprek met een paar passagiers. Maar ja, mijn Spaans reikt niet verder dan een stuk of wat woorden.


In het centrum van Malaga was het, zoals altijd, heel druk. Malaga is heel populair bij Nederlanders. En dat maakte het voor mij gemakkelijker om erachter te komen wat er speelde. Een vrouw zei: ‘je kunt nergens  koffie drinken. Zou er wat aan de hand zijn’? Haar partner haalde zijn schouders op. ‘Weet ik veel. Misschien is de koffie op’, zei hij nog lachend. Ik nam de proef op de som en streek neer op het terras van El Mimbre vlakbij de kathedraal. De kathedraal had inmiddels ook al zijn deuren had gesloten. O, God nog aan toe, riep ik en zette me neer op het terras. Ik bestelde een cortado. Maar dat lukte niet. Een stroomstoring was gaande! Ach, dat zal wel snel verholpen zijn, maakte ik mijzelf wijs.

En met die gedachte liep ik richting Picasso Museum, want daarvoor was ik deze maandag naar Malaga gegaan. Normaal staat er een rij wachtenden voor de deur van het Picasso Museum. Nu niet. Ik kon zo naar binnen lopen. Al kijkend naar de werken van de onmiskenbaar grote meester werd ik langzamerhand toch een beetje nerveus. Immers, ik moest nog terug naar Fuengirola. Misschien rijdt de bus wel niet. Tsja, wat dan? Ik had alleen geld voor de bus. En pinnen? Dat kon ik wel vergeten. Dus gewoon rustig blijven, blijven doorademen en hup naar het busstation.


Bij het busstation stond inmiddels een rij mensen van Malaga naar Tokio, allemaal mensen die met de bus mee wilden en ook nog eens naar Fuengirola. Halverwege de rij bleef ik als de vermoorde onschuld stilstaan. Dat werd me niet in dank afgenomen. Als blikken konden doden! Ik moest achteraan aansluiten. Laat ik nou altijd gedacht hebben dat Spanjaarden heel vriendelijk zijn, maar in de tijden van chaos is alles anders. Met tegenzin liep ik naar het eind van de rij. Dat wordt nachtwerk. En dat viel reuze mee, want een klein uurtje later zat ik dan toch in de bus naar Fuengirola. Als ik daar ben zal de stroomstoring vast voorbij zijn. En dat was op z’n Hans Klok’s gezegd: een illusie. Pas vlak voor het ochtendgloren was er in Fuengirola weer licht in de duisternis!

De dragers

Zondagmorgen in Fuengirola. Het is vandaag Palmpasen. Buiten is het nog stil. De dragers die straks de loeizware troon met daarop een beeltenis van Jesus op hun schouders door de smalle straten gaan sjouwen zullen vast al een beetje nerveus zijn. Als dat maar goed gaat, zullen ze denken. Ik ook. Eerst even koffie zetten. Ook geen eenvoudige klus, temeer ik geen filter koffiezetapparaat meer gewend ben. Dus om koffie te kunnen zetten moet je wel de kunst verstaan om precies de juiste hoeveelheid filterkoffie en de juiste hoeveelheid water in het melitta filter te doen. Dat kunstje laat ik graag aan mijn partner over. En om die reden ga ik alvast buiten op het balkon zitten en hoor het pruttelende koffiezetapparaat aan. Het is haast meditatief. Ik kijk naar de hemel en zie dat het zijn poort nog niet heeft geopend. Nu zal ik het woordje hemel niet gauw gebruiken, maar in Fuengirola op weg naar Pasen voelt dat voor even anders. Intussen laat het naar het blaue hinein kijken nog wel even op zich wachten. Dit jaar is de Spaanse zon een beetje wispelturig, net als de mens.

De Goede Week in Fuengirola is begonnen en dat voelt even nostalgisch als hier koffie zetten. Wat ik me nog kan herinneren van de Goede Week is dat we vroeger met de lagere schoolklas op Goede Vrijdag ‘s middags naar de kerk gingen. Stilzittend in de kerkbankjes trokken dan de vijftien staties van de kruisweg voorbij met als dieptepunt de kruisiging van Jezus. Waarom de katholieke kerk die dag nou Goede Vrijdag heeft genoemd is voor mij een raadsel, want het was toch de meest droevige dag in de geschiedenis van het katholieke geloof. Misschien uit blijdschap dat ze van Jesus af waren! Nou, in die zin weet ik nog wel een paar schurken die voor mij subiet aan het kruis mogen worden genageld en voor wie de verrijzenis is uitgesloten. Jezus nog aan toe!

In ons land merk ik nog amper iets van Pasen, alleen de tv commercials van de grote supermarkten houden de Paasgedachte in leven. Hier in Spanje is de Goede Week nog steeds een week die ertoe doet. In veel steden zijn er iedere dag wel processies. In Malaga zelfs veertig. De dragers zullen in ieder geval hun schouders hiervoor niet ophalen, immers de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten. Goede Vrijdag is zelfs een nationale feestdag in Spanje. Zelfs de grote supermarkt Mercadona, de AH van Spanje, is dan gesloten. Ik bedoel maar.

Om het Spaanse paasgevoel te ervaren ben ik naar de Plaza de La Constitucion getogen, midden in Fuengirola, in afwachting van de processie. De hemel kleurde intussen blauw. De kerkdeuren van de Rosario kerk openden zich. De troon, met daarop padre Jesus, gedragen door minstens tweehonderd jongeren in witte gewaden, naderde met tromgeroffel het witte kerkje. Op het plein voor de kerk voelde ik dat bij mij het ei voor het paasgevoel langzaam werd gelegd. Ik vond het een heel indrukwekkend en ook emotioneel schouwspel met al die, in de pas lopende, jonge dragers. En dat voor een ongelovige Thomas als ik!

De Goede Week

Terwijl de wereld toekijkt hoe Don(ald) Corleone in het Witte Maffiosi Huis zijn jarenlange wrok tegen alles en iedereen aan het botvieren is laat de blauwe lucht in Fuengirola mij gelukkig de andere kant zien. Alhoewel het weer in het bijna altijd zonnige Spanje door orkaan Don(ald) Corleone ook zo zachtjesaan van de kook raakt. Zo was ik vorige week nog naar Cadiz, dat op een smalle landtong ligt, getogen. In deze havenstad omringd door de Atlantische Oceaan kun je eindeloos door de smalle straatjes kuieren met op de achtergrond de golven die permanent tegen de kade slaan. In Cadiz schijnt altijd de zon, dat had ik namelijk gelezen. Niet dus, eenmaal in een smal straatje moest ik zowaar een kerk invluchten voor een enorme niet Spaanse hoosbui.

Gelukkig zijn er in Cadiz, net als in de meeste Spaanse steden, veel kerken. Immers voor het oog van het kerkvolk zijn er in Spanje kennelijk nog veel gelovigen. Nu zal ik, als je mij een beetje kent, niet zo snel een kerk als toevluchtsoord gebruiken. Maar in dit geval voelde de kerk niet onprettig, met dank aan Maria, die mij vanaf het altaar een warme glimlach schonk. Op de vloer lag een heel groot kruis met daarop een vastgespijkerde beeltenis van Jesus Christus. In de kerk werd alles wat blonk driftig gepoetst. Niet zonder reden. Binnenkort is het Pasen en dan gaan ze niet zoals wij eieren zoeken in de tuin. Voor Spanjaarden is Pasen heel bijzonder. 

De aanloop naar Pasen noemt men Semana Santa ofwel de Goede Week. Vroeger had je bij ons het 'snoepje van de week', maar dat was heel wat anders. In deze goede week worden Maria en Jesus Christus bijna dagelijks op grote versierde tronen door de straten gedragen. En ik kan je verzekeren dat zo’n troon zwaar is. De troon van de Virgen de la Esperanza in Malaga weegt maar liefst 5700 kg en wordt door 260 sterke mannen gedragen. Als drager moet je constant in de pas blijven lopen en dat urenlang. Het is om gek van te worden, lijkt me. In Malaga alleen al zijn er ongeveer 40 processies in de Goede Week waarbij boetedoening het sleutelwoord is. Veel Spanjaarden zullen dat zeker doen. Boete doen en bidden voor een betere wereld. Een betere wereld, dat wil toch iedereen? Nou ja, iedereen?

Monday, Monday

Vandaag is het, na een fraai zonnig en winderig weekend, opnieuw een aangename dag. Maar toch. Het verandert niets aan mijn hekel aan maandag. Dat had ik al als kind. En dat is nooit veranderd. Op maandag vullen mijn neusgaten zich namelijk vaak met een soort van wasgeur. Hoe komt dat? Vroeger begon mijn moeder op zondagavond al met de wasvoorbereiding. Alle vuile wasgoed werd verzameld en in een ouderwetse wastobbe ondergedompeld. Die wastobbe werd dan op maandagmorgen gevuld met water en een wasmiddel. Mijn moeder gebruikte toen, zover ik me nog kan herinneren, Sunlight Zeep of iets van een zachte groene glibberige zeep. De zachte groene zeep zat in een soort karton waar nu de rinse gladde appelstroop in wordt verkocht. 

Kijk, in de jaren vijftig was het wassen nog ouderwets handwerk. Later deed een enchte wasmachine zijn intrede, maar dan voor mensen die beter bij kas zaten. Bij ons heeft het nog wel even geduurd voordat er wasmachine zijn opwachting maakte. En zo trok de wasgeur op maandag nog een hele poos door ons huis. Nee, de maandag was voor mij geen feest. Ook later op maandag naar mijn werk gaan vond ik geen feest. Maar dat kwam niet alleen door de geur van de was, dat zat dieper. Ook de geur van het weekend zat nog in mijn neus. Vaak draaide ik s’maandags ‘Monday, Monday’ van de Mama’s en Papa’s, dat klonk als  een soort van wasverzachter.

Ik heb er geen trauma van overgehouden. Alhoewel, de wasgeur komt nog regelmatig voorbij op maandag. Hoe noemen ze dat bij de therapeut? Verdrongen herinneringen. Dat zal het wel zijn. Nu zou je denken dat, omdat in het huidige tijdsgewricht niet specifiek meer op maandag wordt gewassen, de wasgeur in mijn neus ook als sneeuw voor de zon is verdwenen, toch?  Niet dus,! En dat los van het feit dat wij bij voorkeur ook in de daluren wassen, dat scheelt stroomkosten. Bovendien is de was doen ook een stuk gemakkelijker geworden. Een kwestie van vullen,  programmeren en draaien maar.

Nu ik het toch over maandag heb. Het is ook zo’n dag waarop ik meestal een rondleiding met de stofzuiger maak door ons appartement. Dat is ook zo’n maandagritueel geworden. Als een echte bokser laat ik de wasgeur overstijgende stofzuiger alle hoeken van de kamer zien. Je snapt het al. Als ik dit bij elkaar optel, dan is een plus een de druppel die de emmer ofwel de wastobbe doet overlopen. Monday, Monday, it won’t go away!